Mobbing jest coraz powszechniejszym i głośniejszym zjawiskiem, które najczęściej odnosi się do środowisk pracowniczych. Dotyczy konkretnej osoby i ma na celu jej dyskryminację. Najczęstsze formy mobbingu to: poniżanie, ośmieszanie, publiczne upokarzanie, krytykowanie, wyszydzanie, dyskryminowanie czy obmawianie. Niekiedy objawia się także w formie słownej, gdzie osoba dopuszczająca się takiego czynu stosuje wulgaryzmy i pogróżki, lub poprzez stosowanie przemocy fizycznej. Nie należy jej łączyć z molestowaniem seksualnym, które jest zupełnie osobną kwestią i rozpatruje się ją w innych kategoriach.
Osoba mobbingowana najczęściej musi sama zmierzyć się z tym problemem, ponieważ strona dominująca skutecznie poniża swą ofiarę w oczach innych. Należy zaznaczyć, iż za to zjawisko odpowiadają także osoby, które doskonale wiedzą i zdają sobie sprawę ze stosowania tej czynności w swoim środowisku, a pomimo tego w żaden sposób nie reagują i nie próbują pomóc pokrzywdzonemu.
Jak poradzić sobie z mobbingiem i jak go udowodnić?
Według udostępnionych danych, liczba osób dotkniętych zjawiskiem mobbingu w Polsce sięga już ponad półtora miliona osób i dotyczy przede wszystkim najmłodszych pracowników bądź tych, którzy ukończyli 50 rok życia. Są bowiem uznani jako szczególnie walczący o miejsce pracy lub jej utrzymanie w przypadku drugiej grupy. Takie osoby są ciągle podenerwowane, żyją w ciągłym stresie i poczuciu niebezpieczeństwa. Na fali ciągle zwiększającej się liczby ofiar poszukiwane są informacje odnośnie zwalczania tego problemu i próby uporania się z nim.
Podstawową kwestią jest dotarcie do własnej psychiki i przekonanie przełożonych oraz współpracowników o sile naszego charakteru i asertywności już na początku podjęcia pracy w konkretnej firmie. Wówczas udowadniamy, że nie damy sobie wejść na głowę i potrafimy poradzić sobie w tego typu kryzysowej sytuacji.
Również od pierwszego dnia warto pokazać, że jest się pracownikiem sumiennym, punktualnym oraz dobrze wywiązującym się z postawionych przed nim zadań i obowiązków. Dzięki temu nie dajemy pretekstów do publicznego krytykowania i poddawania negatywnej oceny naszej pracy.
W relacjach należy zachować neutralność i ograniczyć zaufanie w stosunku do każdego współpracownika. Najlepiej unikać bezpośrednich kontaktów bądź starać się o to, aby każda rozmowa odbywała się w towarzystwie co najmniej jednej osoby spoza kręgu zainteresowania.
Musimy w każdej sytuacji pokazać, że nie pozwolimy na rozpoczęcie jakichkolwiek działań prowadzących do mobbingu. Nie można pozostawać obojętnym na choćby najmniejsze uszczypliwości czy zaczepki słowne. Na każdą taką sytuację należy być przygotowanym i nie bać się sprzeciwienia.
Bardzo często osoba mobbingowana jest zalewana telefonami, sms-ami bądź mailami ze strony swojego oprawcy. Wszystkie tego typu próby kontaktu należy zachować, ponieważ w toku postępowania mogą one posłużyć jako materiał dowodowy.
Pomocnym może okazywać się zapisywanie wszelkich zjawisk, które są kwalifikowane jako mobbing w postaci dziennika lub kalendarzyka. Należy uwzględnić formy jego stosowania, a także datę i miejsce dopuszczenia się takiego czynu.
Bardzo istotnym dowodem są wszelkiego rodzaju nagrania, lecz mogą to robić wyłącznie osoby silnie psychiczne, które w obliczu takiego ryzyka będą mogły to zarejestrować na dyktafon bądź ukrytą kamerę. Każde takie nagranie musi zostać zautoryzowane i potwierdzone, co wiąże się z niemałymi kosztami poniesionymi przez poszkodowanego.
Nie można tego typu spraw przemilczeć. Warto o tym rozmawiać zarówno z bliskimi, jak i współpracownikami, ponieważ na etapie postępowania mogą oni okazać się kluczowymi dla przebiegu sprawy świadkami. Oczywiście najlepiej, jeśli są to osoby cieszące się w pracy uznaniem i doświadczeniem, lecz najczęściej obawiają się oni zwolnienia i nabierają wody w usta, stając się jednocześnie współwinnymi mobbingu. W tym celu warto skontaktować się z byłymi pracownikami, ponieważ oni również mogli znaleźć się w takiej sytuacji, a jednocześnie mają możliwość wywalczenia swoich praw.
Mobbing objawia się także w formie zostawania w miejscu pracy po godzinach, obcinaniu premii, a nawet podstawowej pensji. Nie dzieje się to bez przyczyny, dlatego to również warto przedstawić przed sądem, podobnie jak pisemne skargi kierowane do instytucji zajmujących się tego typu sprawami.
Za dowód w takiej sprawie mogą posłużyć także zwolnienia i zaświadczenia lekarskie oraz porównanie badań sprzed i po dotknięcia jakąkolwiek formą mobbingu. Uwzględniana jest przy tym nie tylko kondycja psychiczna, lecz także badania serca i układu nerwowego. Oczywiście należy również uwzględnić opinię lekarza, najlepiej psychiatry.
Gdzie zgłosić mobbing?
Jeżeli mobbingu dopuszcza się osoba niebędąca pracownikiem najwyższego szczeblu w firmie, wówczas należy o tym poinformować przełożonego swojego oprawcy i zapoznać go z tym problemem.
Takie sytuacje zdarzają się jednak rzadko, dlatego w przypadku nękania bezpośrednio przez prezesa lub dyrektora zakładu, z którym można się niestety częściej spotkać, należy zgłosić się do specjalnie powołanej komisji antymobbingowej, związków zawodowych bądź Państwowej Inspekcji Pracy, która dokładnie przebada ten problem i przeprowadzi anonimowe badania wśród innych pracowników. Jego wyniki mogą być niepodważalnym argumentem przemawiającym na korzyść pokrzywdzonego.
Ostatecznym krokiem jest wniesienie sprawy do sądu pracy. Przy zgłoszeniu takiego problemu należy udowodnić, że nie była to czynność jednorazowa, ponieważ nie okaże się to przesłanką do wszczęcia właściwego postępowania. Mobbingowanie musi być procesem długotrwałym (przyjmuje się co najmniej półroczny okres) i powtarzającym się (minimum raz w tygodniu).
Pokrzywdzony poza udowodnieniem winy mobbera i zebraniem materiału dowodowego, musi także określić o co chce walczyć. Jeśli celem procesu sądowego jest odszkodowanie, należy pamiętać, że jego wysokość musi odpowiadać co najmniej minimalnemu wynagrodzeniu za pracę. Nie ma jednak jasnych przepisów co do górnego pułapu odszkodowania. Najczęściej jest ono ustalane na podstawie konkretnego przypadku.
Ubieganie się o zadośćuczynienie finansowe jest związane z sytuacją poniesionego uszczerbku na zdrowiu. W tym przypadku wymagane jest udostępnienie całej dokumentacji medycznej, co zostało już wcześniej wspomniane i opisane.
Polskie prawo wymaga udowodnienia mobbingu przez ofiarę tego zjawiska, dlatego warto dokładnie przygotować się do trudnego postępowania i od jego początku do końca być konsekwentnym w działaniu i przyjętej strategii. Wiadome jest to, że pracodawcę będzie otaczał sztab prawników oraz w większości przypadków grono współpracowników niepotrafiących się postawić i pomóc ofierze mobbingu, lecz jeśli wina zostanie całkowicie udowodniona, nie będzie on mógł się wybronić w żaden sposób.
