Przejdź do treści

Odpowiedzialność za długi spadkowe – z czym to się je

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością – odpowiedzialność

Zapewne każdy z nas zdaje sobie sprawę z tego, że po spadkodawcy nie zostaje jedynie majątek do rozdzielenia, ale także co gorsza jego dług. Czasami zdarza się tak, że osoba biorąc spadek – lub kilka osób – bierze także wszystkie zobowiązania kredytowe swojego spadkodawcy, co w gruncie rzeczy często okazuje się nietrafioną decyzją – czasami długi przewyższają to co otrzymalibyśmy w spadku.

Nie ma też najmniejszego znaczenia, czy dziedzicem spadku jest rodzic czy małżonek. Na szczęście w przepisach o dziedziczeniu znajdują się stosowne regulacje, które pozwalają stwierdzić kto i w jakim stopniu odpowiada za długi spadkodawcy. Osoby ubiegające się o spadek zazwyczaj nie mają pojęcia, że dziedziczą nie tylko majętności po osobie zmarłej, ale przede wszystkim jego prawa i obowiązki, co ma związek także i z długiem. Jakie dług spadkowe nabywają spadkobiercy w chwili otrzymania spadku.

Zasadniczo pierwszym długiem dziedziczonym przez spadkobierców są niespłacone kredyty, pożyczki,, różnego rodzaju raty za jakieś przedmioty, czy nawet koszt leasingu (samochód). Drugim długiem, który jest dziedziczony przez spadkobierców to niezapłacone podatki i składki na ubezpieczenie zdrowotne. Jeżeli spadkodawca zalegał podatkami lub miał niezapłacone składki na ubezpieczenie zdrowotne to bądźmy pewni, że po uregulowanie zobowiązań zgłoszą się do osób otrzymujących spadek.

Nie wiele osób wie, że spadkobiercy dziedziczą także wszelkie zobowiązania alimentacyjne, które są wymagalne do dnia śmierci spadkobiercy. Otrzymanie spadku nie jest więc usłane różami, gdyż w większości przypadku spadkobiercy ponoszą odpowiedzialność za długo powstałe z związku z dziedziczeniem – koszty pogrzeby, roszczenia pominiętych spadkobierców czy zapłatę zachowku.

W skład spadku mogą także wejść różnego rodzaju koszty związane z podatkiem od nieruchomości, czynszem najmu, opłaty należne wspólnocie mieszkaniowej. Warto jednak pamiętać, że spadkobiercy są odpowiedzialni za długi spadkowe w różnym stopniu. Jest to zależne od tego, czy spadkobierca postanowił nabyć spadek czy brał już odpowiedni dział spadku. Zasadniczo całą odpowiedzialność za spadkobierców można podzielić na trzy różne etapy. Pierwszym etapem jest odpowiedzialność od otwarcia spadku do przyjęcia spadku.

W przypadku pierwszego etapu należy pamiętać, że odpowiedzialność spadkobiercy rozpoczyna się z chwilą śmierci spadkodawcy – w przypadku otwarcia spadku. Należy jednak zwrócić uwagę na fakt, że pierwszy etap odpowiedzialności kończy się wraz z przyjęciem spadku lub upłynięciem terminu co do przyjęcia spadku. Etap pierwszy rozgranicza także to, że spadkobiercy ponoszą odpowiedzialność jedynie za dług spadkowe tylko ze spadku, czyli rzeczy i praw wchodzących w skład majątku.

Nie zapominajmy jednak, że okres wyłączenia od odpowiedzialności trwa tylko do postępowania sądowego, które ma ustalić kto tak naprawdę nabył spadek – w tym czasie nie mamy odpowiedzialności za nabycie spadku. Sąd rozpatrzy sprawę wówczas wtedy, gdy spadkobierca zdecyduje się stwierdzić nabycie spadku – wypisując odpowiedni wniosek. Może także tego dokonać wierzyciel, który z powodu śmierci swojego dłużnika nie może prowadzić dalszej egzekucji należności.

Jeżeli więc spadkodawca miał nad sobą komornika, który wykonywał tytuł egzekucyjny wobec niego, to zostaje on zawieszony z chwilą śmierci spadkodawcy. Warto jednak pamiętać, że wierzyciel po upływie 6 miesięcy może wystąpić do sądu o stwierdzenie nabycia spadku. W takich sytuacjach sąd ma za zadanie zdobyć informacje na temat tego kto nabył spadek i wznowić egzekucję wobec spadkobiercy.

W pierwszym etapie omówiliśmy nieco odpowiedzialność spadkobierców, którzy zdecydują się przyjąć spadek. Drugi etap będzie kontynuacją tego, co zdarzyło się wcześniej. Jest to więc czas od przyjęcia spadku bądź upływy terminu do przyjęcia spadku do działu spadku. Jeżeli spadkobiercy zdecydują się przyjąć spadek, to następują dwie istotne zmiany, które wpływają na bezpośrednią odpowiedzialność za długi spadkowe.

Po pierwsze spadkobiercy ponoszą odpowiedzialność za długi spadkowe z całego swojego majątku, a nie tylko ze spadku – tak jak było w pierwszym etapie. Po drugie, jeżeli dany spadkodawca ma kilku spadkobierców to w ramach ogólnej solidarności ponoszą oni wspólną i pełną odpowiedzialność za długi spadkowe. Nie ulega jednak wątpliwości, że na odpowiedzialność spadkobiercy wpływa także sposób, w jaki go przyjął – istnieją dwa sposoby przyjęcia spadku. Pierwszym sposobem przyjęcia spadku jest przyjęcie go wprost – jest to proste przyjęcie spadku. W takich przypadkach spadkobierca odpowiada w całości za długi spadkowe – nie ma tutaj żadnych ograniczeń.

Czasami warto się nad tym poważnie zastanowić, gdyż istnieje ryzyko, że długi spadkodawcy przewyższają jego majątek, przez co spadkobierca zobowiązuje się spłacić go w całości. Drugim sposobem przyjęcia spadku jest spadek z dobrodziejstwem inwentarza. W takich przypadkach przyjęcie spadku stanowi mniejsza odpowiedzialność dla przyjmującego. Drugi sposób jest także uzależniony od wartości czynnej spadku, a ustala się ją przez sporządzenie spisu inwentarza przez komornika na wniosek skierowany do sądu.

Z pewnością przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza jest najlepszym z możliwych rozwiązań, gdyż często okazuje się, że spadkobiercy nie wiedza nic na temat stanu majątku osoby zmarłej. Nie ulega wątpliwości, że dobrodziejstwo inwentarza stanowi też pewnego rodzaju ochronę przed przejęciem długów spadkobiercy, które często przewyższają wartość spadku – mogą także stanowić niebezpieczeństwo dla spadkobierców, gdyż może to ich pozbawić środków do życia.

Warto pamiętać, także że przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza wcale nie pogarsza ogólnej sytuacji wierzycieli, którzy mogą upominać się o swoje. Wierzyciele mogą prowadzić skutecznie egzekucje, jednak tylko do wysokości wartości czynnej spadku. Czasami może dojść do sytuacji, w której jakiś przedmiot ma określoną wartość, jednak bardzo ciężko jest go sprzedać.

W takich sytuacjach wierzyciele mogą wystąpić z wnioskiem do spadkobiercy, który posiada majątek w postaci oszczędności w banku czy nawet doprowadzić do zajęcia egzekucyjnego wynagrodzenia za pracę. Spadkobierca nie dostaje więc cudownej ochrony przed egzekucją, która może być prowadzona nawet z jego własnego majątku. Należy jednak pamiętać, że sposób prowadzenia egzekucji należy do wierzyciela, który może wskazać komornikowi egzekucję z majątku spadkobiercy, jednak wcale nie musi tego uczynić – jeżeli tego nie zrobi, to komornik nie przeprowadzi takiej egzekucji. Nie zapominajmy także o sprzeczności interesów wierzycieli, które tworzą się wraz z przejęciem przez spadkobiercę spadku z dobrodziejstwem inwentarza.

W takich sytuacjach zazwyczaj nie uda się zaspokoić wszystkich wierzycieli – jeżeli było ich kilku. Przepisy prawa regulują jednak pewną kolejność, w której spadkobierca powinien spłacać swoich wierzycieli. Przepisy chronią także spadkobierce przez niespłacaniem długów innym wierzycielom, o których istnieniu nie został poinformowany – czyli zwyczajnie o nich nie wiedział. W pierwszej kolejności należy spłacać wszelkie koszty egzekucyjne.

Drugie do spłaty pozostają niezmiennie alimenty. Trzecim zobowiązaniem do spłaty są należności za pracę pracowników. Można wymienić także i inne, jednak osoby zainteresowane tym tematem z pewnością odwiedzą nasz innych artykuł poświęcony tej serii. Wspomnijmy jednak o tym, że zaspokojenie jednego wierzyciela rozpoczyna proces zaspokajanie kolejnego, jednak po uprzednim przekonaniu, że pierwszy został całkowicie spłacony. Ponadto wierzyciele zawsze powinni być spłacani proporcjonalnie do wysokości ich wierzytelności.

Czasami może dojść do sytuacji, w której spadkobierca spłacając jakieś zobowiązania nie miał pojęcia o innych. W takim wypadku jeżeli nie wiedział o ich istnieniu, to ponosi odpowiedzialność tylko za niespłacone długi ponad wartość stanu czynnego spadku. Jeżeli jednak spadkobierca wiedział o istnieniu innych zobowiązań, a jednak nie poczynił kroków do ich spłaty, to ponosi odpowiedzialność za niespłacone długi ponad wartość stanu czynnego spadku.

Trzecim etapem odpowiedzialności spadkobierców jest odpowiedzialność po dziale spadku. Ten rodzaj odpowiedzialności rozpoczyna się dopiero z chwilą, gdy następuje podział spadku przez spadkobierców. Warto pamiętać, że zazwyczaj od tej chwili następuje całkowita odpowiedzialność za długi spadkowe, jednak jest ona wprost proporcjonalna do wielkości udziałów w spadku. W tym przypadku spadkobiercy nadal odpowiadają za długi spadkodawcy całym swym majątek – także ponad jego stan. Może jednak dojść do sytuacji, w której jeden z spadkobierców spłaci wierzyciela lub wierzycieli w większym stopniu niż wskazywał by na to przejęty przez niego majątek – solidarna odpowiedzialność spadkobierców.

Nie ulega jednak wątpliwości, że w takich sytuacjach spadkobierca nadpłacający może żądać spłaconego długu od pozostałych spadkobierców, przez co stają się jego dłużnikami. Spadkobierca ma do dyspozycji dwa możliwe sposoby egzekwowania nadpłaconego zadłużenia wobec innych spadkobierców. Pierwszym sposobem jest wytoczenie powództwa o zapłatę. Drugim ze sposobów jest żądanie uwzględniania spłaconej wierzytelności o dział spadku. Czasami więc warto zastanowić się czy przejęcie spadku jest warte zachodu, gdyż może okazać się, że wraz z spadkiem przejmiemy także długi, które mogą nas zniszczyć, zarówno psychicznie, jak i fizycznie – nieznajomość prawa szkodzi.