Kiedy można wydać wyrok zaoczny?

Według art. 339 § 1 kodeksu postępowania cywilnego wyrok zaoczny wydawany jest przez sąd, kiedy pozwany nie bierze udziału w postępowaniu. Składa się na to kilka czynników:

– osoba pozwana nie odpowiada na pozew (w przypadku postępowania gospodarczego)
– pozwany nie stawia się na rozprawie sądowej, w której nie wniesiono o możliwość przeprowadzenia sprawy bez udziału pozwanego (dotyczy procesu cywilnego)
– pozwany pomimo stawienia się w sądzie nie bierze udziału w rozprawie (proces cywilny)

Jeśli mamy do czynienia z jedną z wymienionych przyczyn w przypadku procesu cywilnego, sąd natychmiastowo musi wydać wyrok zaoczny. Natomiast w postępowaniu gospodarczym sąd nie ma takiego obowiązku, gdyż brak odpowiedzi nie jest wystarczającą przesłanką do wydania takiego wyroku.

W kwestii postępowania karnego może zostać wydany wyrok zaoczny w sprawach rozpatrywanych jako postępowania uproszczone. Wówczas sąd może przeprowadzić rozprawę bez stawiennictwa prawidłowo wezwanego oskarżonego oraz wydać taki wyrok.

Warto zaznaczyć, że wyroki zaoczne nie mogą zostać wydawane w postępowaniach apelacyjnych, kasacyjnych, upominawczych oraz nakazowych.

Nie każdy wyrok wydawany w przypadku braku obecności osoby pozwanej jest zaoczny. Wyjątkiem jest żądanie pozwanego o przeprowadzenie rozprawy w swojej nieobecności bądź wcześniejsze złożenie wyjaśnień w formie pisemnej lub ustnej.

Sąd nie uzasadnia wyroku. Wyjątkiem są sytuacje, w których powództwo zostanie oddalone w części lub w całości oraz na wniosek sprzeciwu pozwanego i apelacji powoda.

Wyrok zaoczny jest dostarczany z urzędu obu stronom postępowania. Ponadto pozwany musi zostać poinformowany o możliwości odwołania się od tej decyzji.

Co w takiej sytuacji może zrobić pozwany?

Osobie pozwanej, na którą został wydany wyrok zaoczny przysługuje prawo odwołania się w przeciągu tygodnia od dnia dostarczenia wyroku. Taki sprzeciw powinien zawierać zakres, w jakim pozwany nie zgadza się z żądaniem pozwu oraz okoliczności faktyczne i dowody uzasadniające sprzeciw. W przypadku jego prawidłowego złożenia, zostaje wyznaczony termin rozprawy w innym składzie sędziowskim, a sam sprzeciw zostaje doręczony powodowi. Sąd może odrzucić dokument, jeśli nie zostanie on opłacony lub kiedy jego dostarczenie nastąpi po ustawowym terminie 7 dni, chyba że pozwany udowodni, iż umieszczone tam fakty i dowody nie zostały zgłoszone bez własnej winy bądź też, kiedy ich rozpatrzenie nie spowolni rozpoznania sprawy.

Zgodnie z art. 482 § 1 k.p.k. pozwany do sprzeciwu może dołączyć wniosek o uzasadnienie wydania wyroku zaocznego.

Dodatkowe informacje

Nie tylko pozwany, ale również powód może zaskarżyć wyrok zaoczny. Temu drugiemu przysługuje apelacja, kiedy powództwo w całości lub w części zostało oddalone. Również w tej sytuacji obowiązuje okres jednego tygodnia od otrzymania wyroku wraz z uzasadnieniem.

W przypadku ponownego rozpoznania zostaje wydany wyrok, w którym:
– wyrok zaoczny utrzymuje w mocy
– wyrok zaoczny uchyla oraz orzeka o żądaniu pozwu
– odrzuca pozew
– umarza postępowanie

Po pozytywnym rozpatrzeniu sprzeciwu pozwanego dochodzi do tzw. rozprawy zaocznej. Jej koszty ponosi osoba pozwana, jednak są dwie sytuacje, w których nie dochodzi do opłacania postępowania:
– niezawinione niestawiennictwo pozwanego
– brak wyjaśnień pozwanego w aktach dostarczanych do sądu przed rozprawą

W przypadku wycofania sprzeciwu, postępowanie zostaje umorzone, jednak jego koszty muszą zostać poniesione.