Przejdź do treści

Darowizna na wypadek śmierci

Śmierć męża - spadek

Darowizna na wypadek śmierci jest pojęciem ściśle związanym z prawem spadkowym. Obowiązuje ono kiedy jej przedmiotem są określone rzeczy lub prawa, a sporządzona umowa jest zgodna z obowiązującymi zasadami współżycia społecznego. Jest to stosunkowo nowa uchwała, ponieważ została przyjęta i weszła w życie półtora roku temu, jednak jej tradycje i historia sięgają znacznie starszych czasów.

Czym charakteryzuje się taka darowizna?

Już przy pierwszych objaśnieniach należy zauważyć, że taka darowizna, spisana w formie aktu notarialnego, swoimi postanowieniami nawiązuje do wciąż powszechniejszego testamentu. Polega ona na przejściu przedmiotu darowizny na rzecz obdarowanego wraz z momentem śmierci darczyńcy, dlatego niezbędnym warunkiem do jej otrzymania jest „przeżycie” takiej osoby. W odróżnieniu od testamentu, gdzie niejednokrotnie trzeba walczyć o swoje i czekać miesiącami na rezultaty postępowania o charakterze spadkowym, przepisana własność w tym przypadku przechodzi na obdarowanego automatycznie, bez konieczności przeprowadzania sprawy sądowej. Odtąd może on swobodnie rozporządzać otrzymanym przedmiotem darowizny.

Oczywiście poza plusami ma to też swoje słabsze strony. Taką darowiznę jest znacznie trudniej odwołać niż tradycyjny testament, z którego można wycofać się właściwie w każdym momencie. Najczęstszą przesłanką ku temu jest tzw. rażąca niewdzięczność obdarowanego objawiająca się szczególnie w dwóch przypadkach: popełnienia przestępstwa darczyńcy oraz niewywiązania się z obowiązków względem darczyńcy, np. niesprawowanie opieki w przypadku choroby. Każde tego typu wykroczenie musi jednak zostać uzasadnione i poparte dowodami. Odwołanie darowizny może także nastąpić na skutek znacznego pogorszenia sytuacji majątkowej darczyńcy już po sporządzeniu umowy, a także w obliczu klęski żywiołowej, której efekty musiałyby doprowadzić do spieniężenia przedmiotu darowizny w celu zapewnienia sobie utrzymania.

Na podstawie tych informacji wyraźnie widać, że darowizna nie jest działaniem jednostronnym, lecz umową o skutkach silniejszych niż w przypadku testamentu.

Jakie skutki może za sobą pociągnąć darowizna?

W chwili śmierci darczyńcy i jednoczesnego otrzymania przedmiotu darowizny, jest on wyłączony z masy spadku. Ponadto należy od niego odprowadzić podatek. Nie dotyczy to jednak osób należących do grupy pierwszej, czyli tych połączonych z darczyńcą więzami rodzinnymi, np. małżonka, rodziców, rodzeństwa, dzieci, wnuków, pasierbów, ojczyma czy macochy. Zwolnienie z podatku obowiązuje, kiedy wcześniej do urzędu skarbowego zgłoszono ustanowione przedmioty darowizny, jeśli ich wartość przekracza 9637 zł. Grupa druga, do której kwalifikuje się dalszą rodzinę, np. wujostwo, musi już odprowadzić podatek. W przypadku osób zupełnie niespokrewnionych z darczyńcą, wysokość podatku jest większa.

W kwestii spadkodawców istotne jest to, że darowizna nie jest pomiędzy nimi dzielona. Nie wymaga także żadnego działania ze strony spadkobierców. Jak już zostało wcześniej wspomniane, przechodzi ona na zapisobiorcę automatycznie. Nieraz dochodzi jednak do sytuacji, w których przedmiot darowizny jest źródłem sporu i nie jest wydawany przez spadkobierców, jeśli wciąż znajduje się w ich posiadaniu. Jeśli nie uda się tego załatwić między sobą, wówczas należy wystąpić z powództwem o wykonanie zapisu i przekazanie darowizny na rzecz obdarowanego.