Co oznacza pojęcie „przeniesienie własności”?

Właśnie dziś za nasz cel postanowiliśmy uznać wytłumaczenie naszym czytelnikom czym dokładnie jest pojęcie przeniesienie własności. Rozpoczynając dość szeroką analizę tego zagadnienia (bo taka będzie) chcemy zacząć od wytłumaczenia jej technicznego znaczenia. Właśnie w ujęciu techniczno prawnym pojęcie przeniesienia własności rozumiene jest jako przejście własności pomiędzy dwiema osobami w zgodzie z ich oświadczeniami: zbywcy i nabywcy. Przeniesienie własności co do zasady następuje wówczas, gdy występuję ku temu określona przyczyna prawna. Potwierdza to nizbicie ustawa zamieszczona w treści art. 155 § 1 k.c. grupy umów zobowiązujących. Do grupy tej zaliczyć można między innymi umowy: sprzedaży, zamiany, darowizny czy też innej umowy służącej do przeniesienia własności rzeczy. Warto tutaj również przytoczyć  treść art. 156 k.c., która zaznacza że ważność umowy przenoszącej własność w wykonaniu zobowiązania wynikającego z zawartej uprzednio umowy zobowiązującej do przeniesienia własności, a także z zapisu, bezpodstawnego wzbogacenia lub innego zdarzenia zależy od istnienia tego zobowiązania.

Pewnym wyjątkiem jest tutaj sytuacja dotycząca nieruchomości, bowiem co do niej funkcjonuje norma zamieszczona w treści art. 157 § 2 k.c. wyraźnie wskazująca na to, że przeniesienia własności funkcjonuje zasada przycyznowości formalnej. Trzeba jednak zaznaczyć, że przepis art. 156 k.c. wiąże się z taką sytuacją, w jakiej efekty zobowiązaniowe i rzeczowe umowy o przeniesienie własności nie pokrywają się w czasie, ale wyraźnie funkcjonuje pomiędzy nimi niezależny związek związany z tym, że umowa rozpocządzająca to świadczenie wynikające z funkcjonującego już zobowiązania do przeniesienia własności, która bez owego zobowiązania istnieć po prostu nie może.

Jeśli chodzi o Polskę i tutejsze realia, to trzeba zaznaczyć, że obowiązuje tu zasada umowy o podwójnym skutku: zobowiązująco – rozporządzającym. Mówiąc po ludzku, w sytuacji, gdy sprzedawca podpisuje umowę sprzedaży to tym samym akceptuje zobowiązanie związane z przeniesieniem na osobę kupującą własności rzeczy, jak również świadomie decyduje się na wydanie mu tej rzeczy. Kupujący z kolei na podstawie owej umowy zobowiązany jest do tego, aby wpsominaną rzecz odebrać płacąc jednocześnie zbywcy ustaloną cenę (art. 535 k.c.). W przypadku umowy darowizny z kolei darczyńca w sposób świadomy zobowiązuje się do całkowicie bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego (art. 888 k.c.).

Podsumowujac każda umowa, o której wspomniano wcześniej, mająca na celu zobowiązanie do przeniesienia własnościco do tożsamości oznaczonej w całości przenosi własność na nabywcę (lub obdarowanego). Wyjątkami mogą być sytuacje, w których w ramach umowy funkcjonuje szczególny przepis lub te, w których strony ustalają inaczej.

W sytuacji, gdy mówimy o rzeczach przyszłych, które oznaczone są jedynie co do gatunku, do zabiegu, jakim jest przeniesienie własności konieczne jest przeniesienie posiadania rzeczy. W efekcie tego własność rzeczy przechodzi na osobę nabywającą w oparciu o umowę o podwójnym skutku zobowiązująco rozporządzającym.

Dalej omawiając temat umowy o przeniesienie własności powiedzieć trzeba, że ma ona charakter konsensualny. W związku z tym skutek jakim jest przeniesienie własności występuje w jej przypadku na mocy zgodnych oświadczeń stron. Wspomniana reguła może jednak zostać wykluczona, jeśli strony tak zdecydują postanawiając, że własność rzeczy przejść ma na nabywcę w momencie jej wydania, a w przypadku nieruchomości wówczas, gdy nastepuje wpis jej do księgi wieczystej. I tu jednak mamy przepisy pozwalające na wystąpienie stosownych wyjątków. Wyjątko od zasady konsensualności mogą nastąpić chociażby w takim przypadku, o którym mówi art. 27 ustawy o gospodarce nieruchomościami, którego treść brzmi nastepująco: oddanie nieruchomości gruntowej w użytkowanie wieczyste i przeniesienie tego prawa w drodze umowy wymaga wpisu w księdze wieczystej. W przypadku z kolei art. 7 ustawy o własności lokali do stwierdzenia i uznania odrębnej własności lokalu nie wystarcza sam aumowa. Okazuje się bowiem, że konieczne jest tu również zamieszczenie wpisu do księgi wieczystej o charakterze prawotwórczym.

Kiedy nie można przenieść własności rzeczy

W prawie istnieje taka reguła jak nemo plus iuris in alium transferre potest quam ipse habet, która oznacza ni mniej ni więcej tyle, że nikt nie ma prawa przenieść własności rzeczy cudzej na drugą osobę. Można to rozumieć w ten prosty sposób, że po prosty nie ma prawa się do przeniesienia większej ilości praw do rzeczy, niż się ich posiada. Dedukując więc do przeniesienia własności dojść może jedynie wówczas, gdy zbywca jest faktycznym właścicielem rzeczy. Warto również zauważyć, że w przypadku, gdy zbywca nie jest posiadaczem danej rzeczy w jej 100%, to nabywca otrzymać może jedynie tę właśnie część, do której zbywca miał prawa.

Podsumowanie

Przeniesienie własności ma miejsce wówczas, gdy zbywca na rzecz nabywcy przekazuje mu prawa do konkretnej rzeczy. Zbywca musi mieć prawa do jej własności. Do przeniesienia własności dojść może na podstawie odpowiedniej umowy np.: sprzedaży lub darowizny.