Jest to jedno z najłagodniejszych rodzajów pozbawienia człowieka wolności, dopuszczalne przez polskie prawo. Stosowane jest kiedy istnieje podejrzenie popełnienia przestępstwa przez osobę podejrzaną.
W jakich sytuacjach stosowane jest zatrzymanie?
Zatrzymanie może mieć miejsce, gdy:
– istnieje obawa zatarcia śladów przestępstwa
– zachodzi obawa ucieczki lub ukrywania się oskarżonego
– niemożliwe jest ustalenie tożsamości podejrzanego
– są przesłanki do przeprowadzenia postępowania w trybie przyspieszonym
Najczęściej zatrzymania na 48 godzin dokonuje policja, lecz może to również zrobić Straż Graniczna, Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego czy Żandarmeria Wojskowa.
Podczas zatrzymania policja może pobrać odciski palców podejrzanego, dokonać na nim zewnętrznych oględzin ciała oraz okazywać innym osobom w celach rozpoznawczych. W takiej sytuacji zatrzymany nie ma możliwości niewyrażenia zgody na te czynności.
Obowiązkiem policji jest zwolnienie zatrzymanego na wniosek sądu lub prokuratora, wypuszczenie podejrzanej osoby po upływie dwóch dób w przypadku braku wniosku o tymczasowe aresztowanie bądź w momencie ustania przyczyny zatrzymania. Omawiane 48 godzin nie dotyczy okresu, po którym oskarżony zostaje zwolniony z aresztu, lecz jest to czas na jego przesłuchanie, zebranie dowodów, które mogą posłużyć do wydania wniosku o areszt tymczasowy i wykonanie wszystkich niezbędnych czynności policyjnych. Z całego procesu zatrzymania sporządzany jest protokół. Jest on dostępny do wglądu podejrzanego, który otrzymuje jego odpis.
Niedopuszczalne jest ponowne zatrzymanie podejrzanego na podstawie identycznych faktów i dowodów.
Jakie prawa i obowiązki posiada osoba zatrzymana?
Podczas aresztu na 48 godzin oskarżony ma prawo do bezpośredniego kontaktu z adwokat Wrocław w obecności funkcjonariusza policji. Jeśli zatrzymany nie potrafi komunikować się w języku polskim, może skorzystać z pomocy tłumacza bez żadnych opłat.
W trakcie samego przesłuchania, zatrzymany ma takie samo prawo do składania, jak i odmowy składania wyjaśnień. Nie musi również odpowiadać na pytania przesłuchującego ani udzielać żadnych informacji na temat popełnionego czynu.
Osoba zatrzymana może złożyć do sądu rejonowego zażalenie na sposób w jaki został przeprowadzony 48-godzinny areszt oraz w przypadku nieuzasadnionego zatrzymania. W przypadku pozytywnego dla oskarżonego rozpatrzenia sprawy przez sąd, zostaje on natychmiastowo zwolniony. Ponadto może ubiegać się o odszkodowanie z tytułu poniesionych szkód (np. urazów zdrowotnych bądź utraconego zarobku w czasie przebywania w areszcie) oraz krzywd, najczęściej psychicznych. Tymi kwestiami zajmuje się sąd okręgowy. Należy pamiętać, że oskarżony na roszczenia w sprawie odszkodowania od Skarbu Państwa ma aż rok od daty zwolnienia. Odszkodowanie nie należy się osobom, którym udowodniono celowe doprowadzenie do zatrzymania i aresztu na 48 godzin.
W przypadku postawionych zarzutów i zwolnieniu z aresztu w ciągu trwającego postępowania, osoba podejrzana musi dostosowywać się do wszelkich wezwań i stawiać się na nie oraz informować policję o każdej zmianie miejsca zamieszkania bądź pobytu trwającego dłużej niż tydzień. Do momentu zakończenia postępowania, formalnego zakazu opuszczania terenu kraju oraz konfiskaty paszportu, oskarżony nie może udawać się poza teren Polski.
