Przejdź do treści

Twoje zdrowie, twoją tajemnicą

Zwolnienie lekarskie a przedłużenie umowy o pracę

Podobno chorzy dzielą się na dwie grupy: uwielbiających opowiadać publicznie o swoich dolegliwościach ze wszystkimi szczegółami oraz na tych, którzy skrzętnie kryją informacje o swoich chorobach. Niezależnie od tego, do której grupy należy pacjent, lekarz powinien przestrzegać tajemnicy.

Wiadomości dla rodziny

Lekarz powinien udzielić ci informacji o stanie twojego zdrowia, rozpoznaniu choroby, proponowanych oraz możliwych metodach diagnostycznych, leczniczych, dających się przewidzieć następstwach ich stosowania albo zaniechania, o wynikach leczenia oraz rokowaniu. W pewnych wypadkach lekarz udziela informacji ustawowemu przedstawicielowi pacjenta (np. gdy pacjent jest niepełnoletni albo ubezwłasnowolniony). Jeżeli jednak pacjent ukończył 16 lat i nie jest ubezwłasnowolniony, wówczas informacji na jego temat lekarz może udzielić innym osobom wyłącznie za jego zgodą.

Tylko wyjątkowo, jeśli rokowania nie są pomyślne dla pacjenta, lekarz może przekazać mu ograniczone informacje o stanie jego zdrowia oraz rokowaniu. Postępuje tak wówczas, gdy – jego zdaniem – przemawia za tym dobro pacjenta. Jednakże w takich wypadkach lekarz informuje o wszystkim ustawowego przedstawiciela pacjenta lub osobę, którą on upoważnił. Gdyby jednak pacjent domagał się całej wiedzy, nawet o tych niepomyślnych dla siebie rokowaniach, wówczas lekarz nie może zasłaniać się tajemnicą, lecz powinien udzielić mu żądanej informacji.

Może się jednak zdarzyć, że pacjent jest nieprzytomny bądź też znajduje się w takim stanie, że nie jest zdolny do zrozumienia informacji o swoim zdrowiu. W takim wypadku lekarz informuje o stanie zdrowia pacjenta jego przedstawiciela ustawowego lub faktycznego opiekuna. Wyjaśnijmy, że faktycznym opiekunem jest osoba, która sprawuje stałą pieczę nad pacjentem. Chodzi tutaj o takiego pacjenta, który ze względu na wiek, stan zdrowia albo stan psychiczny takiej opieki wymaga.

Kiedy o twoim zdrowiu dowie się sąd opiekuńczy

W pewnych wypadkach informacja o zdrowiu pacjenta wychodzi poza krąg jego najbliższych. Są bowiem sytuacje, w których na temat jego dalszego leczenia wypowiada się sąd opiekuńczy (w okręgu którego te czynności medyczne mają zostać wykonane). Zanim sąd udzieli zgody np. na przeprowadzenie pewnych badań, powinien zostać poinformowany o stanie zdrowia osoby, odnośnie której ma się wypowiedzieć.

Przykłady

  •       Pacjent jest małoletni lub niezdolny do świadomego wyrażania zgody na badania bądź inne świadczenia zdrowotne. Zgodę na nie powinien wówczas wyrazić jego przedstawiciel ustawowy. Jeżeli jednak nie ma on takiego przedstawiciela albo porozumienie się z nim nie jest możliwe, wtedy na owe badania potrzebna jest zgoda sądu opiekuńczego.
  •       Małoletni, który ukończył 16 lat, osoba ubezwłasnowolniona, chora psychicznie lub upośledzona umysłowo, lecz dysponująca dostatecznym rozeznaniem nie chce się zgodzić np. na badania lub wykonanie innych czynności medycznych. W takim wypadku oprócz zgody przedstawiciela ustawowego albo faktycznego opiekuna pacjenta potrzebna jest zgoda sądu opiekuńczego. Taka zgoda wymagana jest również wtedy, gdy przedstawiciel ustawowy lub faktyczny opiekun odmówili. Sąd opiekuńczy decyduje o dalszym leczeniu również wówczas, gdy małoletni, który ukończył 16 lat, osoba ubezwłasnowolniona albo pacjent chory psychicznie lub upośledzony umysłowo, lecz dysponujący dostatecznym rozeznaniem, nie mają przedstawiciela ustawowego.Może się zdarzyć, że lekarz postanowił wykonać operację albo zastosować metodę leczenia bądź diagnostyki, które stwarzają podwyższone ryzyko dla pacjenta. Powinien jednak wcześniej udzielić mu pełnej informacji zarówno o tej metodzie, jak i dających się przewidzieć następstwach jej zastosowania, a także tych, które mogą wystąpić, jeśli się jej zaniecha, oraz na temat wyniku leczenia i rokowań. W takim wypadku na zabieg albo metody leczenia czy diagnostyki potrzebna jest pisemna zgoda pacjenta. Gdy takie leczenie ma być zastosowane wobec pacjenta małoletniego, ubezwłasnowolnionego lub niezdolnego to wyrażania pisemnej zgody, wówczas powinien ją wyrazić jego przedstawiciel ustawowy. Jeżeli jednak pacjent nie ma takiego przedstawiciela lub porozumienie z nim nie jest możliwe, to na proponowany przez lekarza sposób leczenia potrzebna jest zgoda sądu opiekuńczego.
  •       Przedstawiciel ustawowy pacjenta małoletniego, ubezwłasnowolnionego lub niezdolnego do świadomego wyrażenia zgody nie zgadza się na wykonanie przez lekarza tych czynności, mimo że są niezbędne. Pacjent może bowiem stracić życie lub doznać ciężkiego uszkodzenia ciała albo rozstroju zdrowia. Zgodę na wykonanie tych czynności przez lekarza powinien wyrazić wówczas sąd opiekuńczy.

Intymność badań

tajemnica-lekarskaBadania lekarskie, podobnie jak inne świadczenia zdrowotne, nie mogą być publiczne. Na lekarzu ciąży obowiązek poszanowania intymności i godności osobistej pacjenta. Dlatego przy udzielaniu tych świadczeń może uczestniczyć tylko ten personel medyczny, który jest niezbędny (z uwagi na rodzaj świadczenia). Na uczestnictwo innych osób powinien wyrazić zgodę zarówno pacjent, jak i lekarz.

Zasada ta nie dotyczy klinik akademii medycznych i innych jednostek, w których kształcą się studenci nauk medycznych lub inny personel medyczny. Gdyby jednak chory miał być badany na zasadzie demonstracji o charakterze wyłącznie dydaktycznym, wówczas sam musi wyrazić zgodę.

Przed kim lekarz nie ma tajemnic

Lekarz powinien zachować w tajemnicy informacje związane z pacjentem, które uzyskał wykonując swój zawód. Od zasady tej istnieją wyjątki, gdy:

  • jest to niezbędne do praktycznej nauki zawodów medycznych,
  • zachowanie tajemnicy może stanowić niebezpieczeństwo dla życia i zdrowia pacjenta lub innych osób,
  • pacjent lub jego przedstawiciel ustawowy wyrazili zgodę na ujawnienie tajemnicy (jednak wcześniej powinni zostać poinformowani o niekorzystnych dla pacjenta skutkach jej ujawnienia),
  • trzeba przekazać te informacje innemu lekarzowi lub osobie uprawnionej, uczestniczącej w udzielaniu świadczeń medycznych, a jest to niezbędne do dalszego leczenia pacjenta,
  • udzielenie informacji o pacjencie jest niezbędne dla celów naukowych.

W tych wszystkich przypadkach ujawnienie tajemnicy może nastąpić jedynie w niezbędnym zakresie. Zresztą lekarz taką tajemnicą związany jest również po śmierci pacjenta.

I jeszcze jedno istotne ograniczenie: jeżeli pacjent nie wyrazi na to zgody, lekarz nie może podać do publicznej wiadomości danych, które umożliwiają jego indentyfikację.

Tajemnica a zaświadczenia lekarskie

Przypomnijmy, że zaświadczenie lekarskie wystawiane jest z dwiema kopiami: oryginał przesyłany jest do terenowej jednostki organizacyjnej ZUS, pierwszą kopię otrzymuje pacjent, a druga przechowywana jest u lekarza przez 3 lata. Zaświadczenie lekarskie jest poufne. Zasada ta przestrzegana jest do tego stopnia, że numery statystyczne choroby (ustalone według Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych) wpisuje się tylko na oryginale (przesyłanym do ZUS-u) i na drugiej kopii (którą przechowuje przez 3 lata wystawiający zaświadczenie). Natomiast nie wpisuje się na pierwszej kopii, którą otrzymuje ubezpieczony i następnie wręcza pracodawcy. W firmie nie muszą bowiem wiedzieć, na co chorował ich pracownik.

Oprócz numerów statystycznych choroby na zaświadczeniu lekarskim podawane są też kody choroby. Kod A oznacza niezdolność do pracy, powstałą po przerwie nie przekraczającej 60 dni i spowodowaną tą samą chorobą, która była przyczyną niezdolności do pracy przed przerwą. Kod B wpisywany jest wówczas, gdy niezdolność do pracy przypada w okresie ciąży, a kod C – gdy spowodowana została nadużyciem alkoholu. Z kolei kod D oznacza niezdolność do pracy spowodowaną gruźlicą, a kod E – niezdolność do pracy powstałą już po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego (ale nie później niż w ciągu trzech miesięcy).

Na pisemny wniosek pacjenta lekarz nie może umieścić na zaświadczeniu kodu B (ciąża) i D (gruźlica).

W razie ujawnienia tajemnicy lekarskiej można mówić o naruszeniu dobra osobistego pacjenta. W tym przypadku pacjent może wystąpić do sądu z roszczeniem o odszkodowanie za doznaną krzywdę lub o zasądzenie odpowiedniej kwoty na wskazany przez niego cel społeczny.