Przejdź do treści

Jak podzielić spadek – brak testamentu a dziedziczenie majątku

Jak podzielić spadek - brak testamentu a dziedziczenie majątku

Kiedy bez spisania testamentu umiera osoba posiadająca majątek do rozdysponowania, spadkobiercy zwykle zaczynają dyskusje i plany związane z nim. Trzeba jednak wiedzieć, że brak testamentu tylko pozornie jest dla spadkobierców sytuacją trudną do rozwiązania, a konfliktów można uniknąć bez większych problemów. W jaki sposób podzielić spadek, jeśli zmarły nie zostawił testamentu? Czy trzeba zrobić spis inwentarza? Kto dziedziczy majątek i jaka część mu przysługuje? Czy można ustalić szczegóły działu spadku bez rozpraw sądowych? Na te pytania znajdziecie odpowiedzi w poniższym artykule.

Generalnie możemy wybrać jedną z dwóch możliwości podziału spadku. Jedna z nich może mieć formę umowy działu spadku sporządzonej między spadkobiercami – o tym, czy umowa musi zostać sporządzona w obecności notariusza, opowiemy za chwilę. Drugą z możliwości jest ustalenie dziedziczenia w toku postępowania sądowego.

Co zaliczamy do masy spadkowej?

Zwykle majątek spadkowy kojarzony jest przede wszystkim z nieruchomościami, kosztownościami czy gotówką. Warto jednak pamiętać, że dziedziczeniu podlega znacznie więcej dóbr. Należą do nich:

  • prawo własności – dotyczy ono zarówno nieruchomości, jak i rzeczy ruchomych,
  • użytkowanie wieczyste,
  • służebność gruntowa,
  • prawa udziału we współwłasnościach,
  • hipoteka, zastaw i wierzytelności zabezpieczane przez nie,
  • własnościowe spółdzielcze prawa do lokalu,
  • autorskie prawa majątkowe,
  • wierzytelności,
  • roszczenia windykacyjne.

Jeżeli spadkodawca w chwili śmierci związany był stosunkiem pracy, do masy spadkowej zaliczą się także:

  • należne wynagrodzenie za wykonaną pracę,
  • ekwiwalent z tytułu niewykorzystanego urlopu,
  • odszkodowanie – jeżeli doszło do wypadku przy pracy,
  • pracownicze prawo do nieodpłatnego zakupu akcji.

W tym miejscu należy udzielić także choćby lakonicznej informacji na temat darowizn. Otóż do całości spadku zaliczyć należy również darowiznę lub darowizny, które spadkodawca podarował swoim spadkobiercom. Ale i od tej zasady są wyjątki, na przykład w sytuacji, w której darowizny dokonano z zastrzeżeniem o zwolnieniu z obowiązku zaliczenia do masy spadkowej. Warto także pamiętać, że jeśli wartość tej darowizny przewyższa wartość całego spadku, obdarowany nie ma obowiązku zwrócenia innym spadkobiercom nadwyżki. Równocześnie nie jest on brany pod uwagę przy podziale pozostałej części majątku. Wszystkie opisane zasady reguluje prawo spadkowe.

Umowa o dział spadku

Może zostać spisana przez spadkobierców – to tak zwany umowny dział spadku. Dział taki może zostać sporządzony samodzielnie, trzeba jednak pamiętać, że jeśli w skład masy spadkowej wchodzi nieruchomość – dom, mieszkanie lub działka – to w takiej sytuacji konieczne jest spisanie umowy w obecności notariusza, a dokument musi mieć formę aktu notarialnego. Równie istotne jest to, że stronami umowy działu spadku muszą być wszystkie osoby posiadające prawo do jego dziedziczenia. Jeśli któryś z nich przed sporządzeniem umowy zbył przynależną mu część, to stroną umowy staje się nabywca tej części.

Postępowanie sądowe

Aby rozpocząć postępowanie spadkowe, należy złożyć wniosek do sądu rejonowego właściwego dla ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy. Wniosek taki powinien zawierać:

  • dane osobowe składającego wniosek oraz wszystkich pozostałych spadkobierców,
  • dane osobowe spadkodawcy wraz z informacjami – datą i miejscem jego śmierci,
  • akt zgonu spadkodawcy,
  • akty urodzenia spadkobierców lub akty małżeństwa – dla potwierdzenia pokrewieństwa ze spadkodawcą.

Postępowanie w gruncie rzeczy jest proste – sąd po rozpatrzeniu wniosku stwierdza nabycie spadku, równocześnie określając udział w spadku każdego ze spadkobierców.

Grupy podatkowe

W związku z faktem otrzymania części majątku, każdy z zainteresowanych zobowiązany jest do uiszczenia należnego podatku. Aby jednak móc dokonać wpłaty należności lub jej uniknąć, należy najpierw dowiedzieć się, w której grupie podatkowej się znajdujemy. Wyróżniamy trzy grupy:

  • grupa pierwsza – należą do niej małżonkowie, zstępni (dzieci, wnuki, prawnuki, itd.), wstępni (rodzice, dziadkowie, pradziadkowie, itd.), małżonkowie dzieci, teściowie oraz macocha, ojczym i pasierbowie. Ta grupa obciążona jest najniższą stawką podatkową, a kwota wolna od podatku jest najwyższa – wynosi ona 9637 złotych. Za nadwyżkę trzeba będzie zapłacić podatek w wysokości 3, 5 lub 7 procent;
  • grupa druga – do niej zalicza się rodzina nieco dalsza, czyli dzieci i małżonkowie rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, małżonkowie i dzieci pasierbów, małżonkowie zstępnych, małżonkowie rodzeństwa małżonków. W tej grupie kwota wolna od podatku wynosi 7276 zł, a należny podatek obliczany jest na podstawie stawek wynoszących 7, 9 lub 12%;
  • grupa trzecia – w tej grupie znajdują się spadkobiercy nie zaliczani do grup pierwszej lub drugiej. Kwota wolna od podatku wynosi tutaj 4902 zł, a wartość podatku od spadku obliczana jest według stawek 12, 16 lub 20%.

Wysokość podatku

Każdy spadkobierca zobowiązany jest w terminie trzech miesięcy od chwili powstania obowiązku podatkowego złożyć we właściwym urzędzie skarbowym zeznanie podatkowe. Służą do tego dwa formularze – SD-3 oraz SD-3/A. Do formularzy tych należy dołączyć potwierdzenie nabycia spadku.

Podstawą opodatkowania będzie wartość otrzymanego spadku po odliczeniu długów czy zobowiązań. Wartość obliczana jest na podstawie ceny rynkowej podarowanych rzeczy czy praw majątkowych.

Warto wiedzieć również, że niektórzy spadkobiercy zaliczający się do pierwszej grupy mogą starać się o zwolnienie z obowiązku podatkowego. Mogą to zrobić w terminie sześciu miesięcy od otrzymania spadku – wystarczy poinformować Urząd Skarbowy o zaistniałym fakcie. Zwolnienie obowiązuje także te osoby, które otrzymały w spadku mieszkanie nie większe niż 110 mkw – trzeba jedynie spełnić kilka wymagań.

Jak więc podzielić spadek? Teraz wiesz już wszystko, a szczegółowych informacji udzieli Ci pracownik urzędu skarbowego lub notariusz.

Exit mobile version