Separacja jest to rozstanie małżonków spowodowane całkowitym rozkładem pożycia małżeńskiego pod względem fizycznym, duchowym oraz gospodarczym. Jej ustanowienie przez sąd wywołuje takie same konsekwencje jak rozwód, jednak pozostające w separacji strony nie mogą zawrzeć związku małżeńskiego. Ta instytucja prawna pomimo braku wspólnego pożycia nie jest ostatecznym krokiem i daje nadzieję na poprawę sytuacji małżeńskiej. Jest to okres przejściowy, który może doprowadzić zarówno do pojednania, jak i do rozwodu. Należy pamiętać, że sąd nie zawsze orzeka o separację. W tym przypadku bierze pod uwagę także dobro niepełnoletnich dzieci małżonków. Jeśli będzie ono zagrożone, wówczas separacja jest niemożliwa.
Jak wygląda przebieg takiego postępowania?
Podstawowym krokiem jest złożenie w sądzie okręgowym wniosku w wysokości 100 zł. W tej sytuacji liczy się sąd, w obrębie którego mieszka co najmniej jedna ze stron. Trzeba również liczyć się z poniesieniem opłaty sądowej, której koszt wynosi 600 zł. W przypadku rozkładu pożycia wniosek o orzeczenie separacji może wystosować zarówno tylko jedna strona, jak również oboje małżonkowie. Jeśli nie mają dzieci, wówczas decyzja o orzeczeniu separacji jest oparta na zeznaniach stron oraz świadków, o ile zostali oni wcześniej zgłoszeni.
Podczas procesu odbywającego się przy zamkniętych drzwiach, ustala się kto ponosi winę za rozkład pożycia. Ma to istotny wpływ na sprawy związane z opłacaniem alimentów. Winą może zostać obarczona jedna strona, oboje małżonkowie lub separacja zostaje orzeczona bez niczyjej winy.
Na wniosek decyzji sądu, małżonkowie mogą zostać skierowani na mediację, jeżeli istnieją widoczne przesłanki do poprawy ich sytuacji. Posiadają oni przywilej samodzielnego wyboru mediatora, jednak muszą spodziewać się poniesienia kosztów w związku z pracą takiej osoby.
Jakie są skutki orzeczonej separacji?
Poza wspomnianym wcześniej zakazem zawierania kolejnego małżeństwa istnieje szereg innych konsekwencji, które muszą zostać poniesione przez strony będące w separacji. Najistotniejsze skutki to:
– rozdzielność majątkowa między małżonkami (dotyczy wyłącznie wspólnoty majątkowej)
Wspólny majątek zgromadzony podczas trwania małżeństwa zostaje podzielony pomiędzy obie strony. Odtąd wszystkie zarobione pieniądze i uzyskane środki odkładane są na osobiste konta małżonków.
– obowiązek wzajemnej pomocy
Małżonkowie zobowiązani są do wzajemnej opieki i pomocy na wypadek ciężkich chorób.
– władza rodzicielska
W tym punkcie określa się czy władza rodzicielska nadal będzie należeć do obojga małżonków, czy jednak zasądzone zostanie jej ograniczenie jednej ze stron. Szacowane są także koszty wychowania i utrzymania małoletniego oraz są wyjaśniane kwestie dotyczące kontaktu z dzieckiem.
– wspólne mieszkanie małżonków
Ta kwestia jest zależna od decyzji sądu. Jeżeli mieszkanie nadal jest wspólnie zamieszkiwane, wówczas określane zostają sposoby korzystania z niego. Z kolei jeśli któryś z małżonków uniemożliwia wspólne mieszkanie, druga strona może wnosić o zasądzenie jego eksmisji. W innych sytuacjach dopuszczalny jest podział mieszkania lub przyznanie go jednej ze stron przy jednoczesnej zgodzie na opuszczenie lokum przez drugiego małżonka. W tym przypadku najczęściej uwzględnia się potrzeby dziecka oraz to, komu została przyznana władza rodzicielska.
– kwestie alimentacyjne
Dotyczą one płacenia alimentów na małżonka, którego sytuacja materialna uniemożliwia mu podstawowy byt. Warunkiem koniecznym jest udowodnienie takiej sytuacji oraz nieuznanie go wyłącznym winnym rozkładu pożycia.
Z kolei wysokość alimentów na dzieci w celu ich utrzymania i wychowania określana jest przez sąd. Jedna ze stron jest zobowiązana do płacenia alimentów drugiemu rodzicowi, z którym na co dzień dzieci mieszkają.
Inne skutki separacji to m.in. brak domniemania, że dziecko pochodzi z małżeństwa, jeśli urodziło się po 300 dniach od jej orzeczenia oraz wyłączenie od dziedziczenia po sobie.
