Darowizna jest to umowa, która przynosi korzyści obdarowanemu kosztem majątku darczyńcy. Jej przepisy reguluje Kodeks cywilny. Trzeba pamiętać, iż nie jest to czynność wykonywana jednostronnie.
Przedmiotami darowizny mogą być m.in. kwoty pieniężne, przedmioty, różnego rodzaju prawa, a nawet umorzenia pewnych zobowiązań obdarowanego wobec darczyńcy.
W polskim prawie istnieje możliwość jej odwołania, zarówno w przypadku jeszcze niewykonanej lub już wykonanej darowizny. Może to zrobić nie tylko darczyńca, ale również jego spadkobiercy, kiedy darczyńca w momencie śmierci posiadał prawo do darowizny, lub gdy osoba obdarowana przyczyniła się do jego śmierci.
Odwołanie niewykonanej darowizny
Taką darowiznę odrzuca się w sytuacji, gdy po zawarciu umowy, a przed przekazaniem darowizny, sytuacja materialna darczyńcy uległa zmianie tak, że jej wykonanie mogłoby spowodować uszczerbek dla jego własnego utrzymania lub ciążących na nim obowiązków alimentacyjnych. Mówi o tym artykuł 896 Kodeksu cywilnego. Niewykonana darowizna po jej odwołaniu traci swą moc prawną.
Wysokość zmiany stanu materialnego w tej sytuacji musi uniemożliwiać prowadzenie normalnego życia. Uwzględniany jest wówczas wiek, stan zdrowia oraz ilość podopiecznych darczyńcy.
Osoba obdarowana może również odwołać darowiznę, jeśli nie była ona sporządzona w formie aktu notarialnego.
W celu odwołania niewykonanej darowizny należy złożyć pisemne oświadczenie wraz z uzasadnieniem jej odrzucenia oraz zapoznać obdarowanego z treścią dokumentu. W tym przypadku nie obowiązuje założenie sprawy sądowej z uwagi na niewykonanie umowy.
Odwołanie wykonanej darowizny
Czynność ta następuje po zawarciu umowy w przypadku tzw. rażącej niewdzięczności obdarowanego wymierzonej w darczyńcę. Nie istnieje żadna definicja takiego aktu, lecz musi być to zachowanie wywołujące negatywne odczucia nie u darczyńcy, lecz wśród środowiska. Do takich sytuacji należą naruszenia norm rodzinnych i społecznych jak m.in.:
– przemoc fizyczna (znęcanie się, pobicie)
– niewypełnianie obowiązku alimentacyjnego
– brak udzielenia pomocy mimo takiej możliwości
– przemoc psychiczna
– oszustwo na dużą skalę
– kradzież
Przesłanką do rezygnacji z odwołania darowizny jest przebaczenie obdarowanemu przez darczyńcę. Nie ma żadnych reguł co do formy, w jakiej musi zostać wykonana ta czynność.
Odwołanie wykonanej darowizny może nastąpić nawet po upływie kilku lat, jednak maksymalnie po 12 miesiącach od momentu, w którym darczyńca dowiedział się o akcie rażącej niewdzięczności.
Również i w tym przypadku takie odwołanie musi zostać spisane oraz dokładnie uzasadnione. Można również umieścić żądanie zwrotu przedmiotu. Darczyńca cofając wykonaną darowiznę jednocześnie zobowiązuje obdarowanego do złożenia oświadczenia o zwrocie przedmiotu darowizny. W przypadku odmowy, istnieje możliwość wniesienia powództwa do sądu.
Jakimi zasadami należy kierować się przy zwrocie darowizny?
Osoba obdarowana powinna oddać przedmiot darowizny w takim stanie, w jakim go otrzymała. Jeżeli przekazała go komuś innemu, musi o tym poinformować darczyńcę. Ten z kolei może skierować swe roszczenia do tej osoby trzeciej. Jeśli obdarowany nie może go zwrócić, wówczas darczyńca może złożyć pozew o zapłatę równowartości takiego przedmiotu. W częstych przypadkach darowizna zostaje sprzedana. W tej sytuacji obdarowany zobowiązuje się do oddania wszystkich korzyści, jakie uzyskał ze zbytu przedmiotu darowizny.
Istotną kwestią jest także zwrot nakładów, o które może ubiegać się obdarowany, jeśli wpłynęły one na zwiększenie wartości przedmiotu darowizny.
