Egzoneracja, czyli okoliczności i przesłanki egzoneracyjne to pewne stany faktyczne oraz prawne, na które może się powołać osoba zobowiązana do naprawienia szkody w zamiarze zwolnienia od ciążącej na sobie odpowiedzialności na zasadzie ryzyka.
Przyczyny wyłączenia odpowiedzialności na zasadzie ryzyka
Wyróżniamy cztery takie przypadki:
– siła wyższa (łac. vis maior, zjawisko, które odgrywa kluczową rolę w stosunkach prawa zobowiązanego, jest to każde zdarzenie zewnętrzne występujące z takim natężeniem, że jego szkodliwym skutkom nie można zapobiec zwyczajnymi środkami)
– nastąpienie szkody wynikiem wyłącznej winy poszkodowanego
– szkoda spowodowana przez osobę trzecią, za którą dłużnik nie ponosi odpowiedzialności
– brak winy osoby, której zwierzchnik powierzył wykonanie czynności
Aby uniknąć ponoszenia odpowiedzialności wystarczy udowodnić tylko jedną ze wskazanych powyżej okoliczności.
Ciężar dowodu tych przypadków spoczywa na ponoszącemu odpowiedzialność na zasadzie ryzyka. Dzięki temu umacnia się pozycja osoby poszkodowanej.
Egzoneracja a ekskulpacja
Przez część osób te dwa pojęcia są ze sobą mylone. Egzoneracja dotyczy wyłączenia odpowiedzialności opartej na zasadzie ryzyka, a ekskulpacja – na zasadzie winy, której dowodzi osoba poszkodowana. Musi być to dowód pozytywny, przeciwny obciąża sprawcę wypadku.
Należy pamiętać, że ekskulpacja jest odpowiedzialnością ponoszoną w zakresie odpowiedzialności deliktowej, jednego z rodzajów odpowiedzialności cywilnej, którą wyróżnia się z uwagi na źródło zobowiązania, którym jest dopuszczenie się niedozwolonego czynu.
